Verstoort blauw licht in de avond het dag- en nachtritme van huidcellen (waardoor schade ontstaat)?

Uv-licht is schadelijk voor de huid. Daarover is al veel bekend. Maar wat doet nu blauw licht, bijvoorbeeld uit beeldschermen? In deze studie is vooral bekeken wat blauw licht in de avond doet met het dag- en nachtritme van huidcellen. Simpel gezegd: dat raakt behoorlijk van slag. Maar niet alleen dat, deze onderzoekers concluderen dat blauw licht in de avond ook voor schade zorgt in de cellen, en daardoor misschien zelfs voor een versnelde huidveroudering.

Het is misschien goed om eerst even te vermelden dat deze studie is uitgevoerd door wetenschappers uit het team van Estee Lauder. Zij doen al vele jaren onderzoek naar het dag- en nachtritme van huidcellen, en de processen die daar mogelijk mee samenhangen. In hun assortiment spelen ze daar al lange tijd op in: aparte producten voor overdag en ’s nachts. Of dat nu wel of niet nodig is, laten we hier even buiten beschouwing. Hoewel het hier gaat om een onderzoek in een laboratoriumopstelling, en het daarom altijd de vraag is in hoeverre de resultaten ook gelden voor het normale leven, zijn de bevindingen erg interessant om te delen.

De invloed van licht en donker op ons bioritme

Hoewel er nog veel onduidelijk is, lijkt het er sterk op dat huidcellen zich overdag aanpassen om zich tegen de schadelijke effecten van daglicht te beschermen. Hoe dat proces wordt aangestuurd? Door licht en donker. En daarbij zijn de ogen heel belangrijk. De visuele informatie wordt namelijk doorgegeven aan een speciaal gebiedje in de hersenen, de zogenaamde nucleus suprachiasmaticus. En dat is een belangrijke schakel in ons bioritme. Vanuit dit gebiedje worden namelijk elektrische signalen af aan de rest van ons lichaam. Zo weet iedere cel van top tot teen ‘hoe laat’ het is – ook de huidcellen.

Kunstlicht en het slaap- en waakritme in de war sturen via de hersenen

Het bioritme, zo schrijven de auteurs van de studie, is een goed geconserveerd mechanisme dat ons helpt te overleven in onze omgeving. Allerlei biologische functies zijn daarbij fijntjes afgesteld op de dag en de nacht. Het is niet zo gek dus dat het gebruik van kunstmatig licht waarmee wij onze dagen zijn gaan verlengen, daarop invloed zou kunnen uitoefenen. Niet alleen verlichting, ook het licht van televisie of telefoon. Hoewel de auteurs van dit artikel stellen dat al deze lichtbronnen het slaap- en waakritme van mensen en al hun cellen in de war sturen, zijn de onderzoeken hiernaar nog niet zo eenduidig.

Zijn huidcellen zelf ook direct gevoelig voor kunstlicht?

In dit onderzoek is nu gekeken of huidcellen misschien zelf ook reageren op licht, dus zonder aansturing van binnenuit via de ogen en hersenen. De huid staat immers in contact met de omgeving en wordt zo dus ook direct blootgesteld aan daglicht. Heeft dat effect op het bioritme? En op de celfuncties?

Voor hun experimenten werkten de wetenschappers met menselijke keratinocyten. Deze werden (in vitro) blootgesteld aan verschillende doses blauw licht met een golflengte van 410 nm. Daarvoor gebruikten zij verschillende apparaten, ook een tablet. De controle vormde hierbij een opstelling van de cellen in het donker.
Om te zien wat er met het bioritme gebeurde, keken de onderzoekers naar de expressie van het per1-gen. Dat is een van de zogenaamde klokgenen; deze spelen een rol bij de aansturing van het dag- en nachtritme in cellen.
Om de eventuele schadelijke gevolgen van blauw licht in kaart te brengen, keken zij nog naar de vrijeradicaalvorming in de cellen. Daarnaast keken ze naar dna-schade en naar het vrijkomen van allerlei ontstekingsfactoren.

Wat vonden de onderzoekers?

De onderzoekers zagen dat blootstelling aan een kleine dosis blauw licht zorgde dat er minder van het eiwit per1 werd gevormd. En concluderen dat huidcellen licht dus blijkbaar ook direct kunnen ‘waarnemen’ en zo hun eigen inwendige klok kunnen regelen en bijsturen. De hoeveelheid per1 bleef nog tot drie uur daarna laag vergeleken met de per1-spiegel in de controlemetingen in het donker. En dat terwijl de cellen maar 33 minuten waren blootgesteld aan het licht. De huidcellen bleken door het blauwe licht in de dagstand te komen.

Volgens de auteurs zorgt het verstoorde nachtritme er daarom uiteindelijk voor dat de cel minder herstelwerkzaamheden uitvoert.

En hoe zit het met celschade als gevolg van blauw licht?

Uit de experimenten bleek verder dat de huidcellen schade opliepen door het licht. Blootstelling aan blauw licht zorgde voor een toename van vrije radicalen. Maar ook voor het vrijkomen van allerlei ontstekingsfactoren. Ook werd meer dna-schade gemeten.
Maar er was nog een opmerkelijke bevinding. Ook blootstelling van de keratinocyten aan het licht van een tablet gedurende een uur, zorgde al voor een toename van vrije radicalen van 88%.

Wat betekenen deze uitkomsten

In hoeverre deze onderzoeksresultaten zonder meer vertaald kunnen worden naar de praktijk, blijft natuurlijk onduidelijk. Onderzoek met mensen zal moeten aantonen of huidcellen in het lichaam hetzelfde reageren als geïsoleerde huidcellen in een laboratoriumopstelling.