Wat kunnen probiotica doen bij huidklachten? Een overzicht van de laatste studies

Als er één onderwerp is waarnaar de laatste jaren steeds meer onderzoek wordt gedaan, dan is het wel de relatie tussen ons microbioom en huidproblemen. Welke rol spelen de bacteriën die op de huid en in de darm leven nu eigenlijk bij klachten als acne, eczeem of rosacea? En wat is het effect van probiotica? Recent werd dit artikel gepubliceerd waarin alle wetenschappelijke studies over dit onderwerp op een rijtje worden gezet en besproken. Het laat goed zien wat we tot nu toe weten over het gebruik van probiotica bij huidklachten.  

 

Zo werken de goede bacteriën de slechte bacteriën tegen

Op de huid van mensen leven naar schatting meer dan duizend verschillende typen bacteriën, die zich allemaal hebben aangepast aan hun specifieke plaats op het lichaam (bijvoorbeeld oksels, gezicht, borst).  De meeste van al deze huidbacteriën zijn geheel onschadelijk en belangrijk voor ons; ze zorgen er juist voor dat ziekmakende bacteriën en andere indringers geen kans maken. Dat doen ze bijvoorbeeld door antibacteriële stoffen uit te scheiden. Ook oefenen de goede huidbacteriën invloed uit op het afweersysteem, waardoor schadelijke bacteriën zo beter worden bestreden.
Bij verschillende huidziekten lijkt de balans tussen de bacteriën verstoord. En de vraag is of je die balans misschien zou kunnen herstellen. Bijvoorbeeld door de goede bacteriën een handje te helpen, met probiotica.

Onderzoek naar probiotica om in te nemen of om op de huid te smeren

Probiotica zou je kunnen omschrijven als goede, levende bacteriën waarvan wordt aangenomen dat ze bijdragen aan een gezonde werking van het lichaam. De meeste mensen kennen de term waarschijnlijk vooral van de ontbijtdrankjes. Maar probiotica kun je in verschillende vormen maken en toedienen, in poeder- of pilvorm, en ook in crèmes. Probiotica die je direct op de huid aanbrengt, noemen we topicale probiotica. Hiernaar is nog niet veel onderzoek gedaan, maar er is veel aandacht voor.

Probiotica kun je dus ook innemen (we noemen dat hier verder oraal). Daarnaar is al meer en langer onderzoek verricht. Het wordt namelijk steeds duidelijker dat bij verschillende huidziekten ook sprake is van een verstoorde balans in de darmbacteriën. Door deze balans te herstellen met bijvoorbeeld een supplement of drankje van goede bacteriën, zou je indirect effect kunnen uitoefenen op de huid. Deze therapie is vooral bij eczeemklachten goed bestudeerd

Veel onderzoek naar probiotica bij eczeemklachten

Bij mensen met eczeem werken de huidbarrière en het afweersysteem niet goed. Hierdoor kunnen schadelijke bacteriën zich gemakkelijk op de huid manifesteren. Bij eczeem is vooral sprake van een overgroei van de bacterie Staphylococcos aureus. Ook blijkt dat patiënten een andere bacteriesamenstelling hebben in hun darmen. Bij kinderen met eczeemklachten is bijvoorbeeld aangetoond dat ze minder bifidobacteriën hebben in hun darmen. In een ander onderzoek werd gezien dat kinderen die meteen in de eerste twee maanden van hun leven in aanraking komen met de darmbacterie E. coli minder kans hebben op eczeemklachten tot hun zesde levensjaar. Het is daarom aannemelijk dat probiotica iets zouden kunnen doen bij deze huidklacht. Dat wordt ook in verschillende studies aangetoond, recent nog in een studie onder 1.070 kinderen. Zij hadden minder huidproblemen. Daarbij werd gebruikgemaakt van orale probiotica met verschillende soorten lactobaccillen (melkzuurbacteriën).

Onderzoek naar het effect van middelen die meteen op de huid kunnen worden gebracht, staat nog wat meer in de kinderschoenen. Toch komen er volgens de auteurs steeds meer aanwijzingen uit studies dat er ook behandelmogelijkheden zijn met probiotica in bijvoorbeeld crèmes.

Bacteriën in de darm en op de huid bij acneklachten; wat weten we?

Bij het ontwikkelen van acne speelt de huidbacterie Cutibacterium acnes, kortweg  C. acnes (voorheen werd deze Propionibacterium acnes, of P. acnes genoemd) een belangrijke rol. Daarnaast lijken de bacteriën in de darm van invloed op de huidklacht. Er is dan ook veel onderzoek gedaan naar het effect van orale probiotica bij acne. In een studie is bijvoorbeeld aangetoond dat consumptie van een mix van bepaalde melkzuurbacteriën net zo effectief was als de behandeling met antibiotica (minocycline) zoals die nu vaak wordt gegeven. Een combinatie van beide therapieën was zelfs nog effectiever. In een andere studie waarbij patiënten twaalf weken lang dagelijks een probioticum slikten werd een vermindering van dertig procent ontstekingen gezien. Ook de talgproductie op de huid nam met de helft af.

Er is nog niet zo heel veel goed onderzoeksmateriaal verschenen over het effect van probiotica die direct op de huid worden aangebracht.

Op dit moment is er wel volop aandacht voor de bacterie C. acnes zelf. Want het lijkt erop dat bij acne sprake is van een specifiek type van deze acnebacterie. Op de gezonde huid wordt een iets andere variant van dezelfde bacterie gezien dan op de huid van acnepatiënten; het verschil zit ‘m in een heel klein stukje van het dna. Onderzocht wordt nu of we dan niet gewoon dat ‘goede type’ van de acnebacterie kunnen inzetten bij klachten. De beide acnebacteriën overleven immers verder op dezelfde manier en onder gelijke omstandigheden. Volgens de auteurs zou dit weleens een effectievere vorm van probiotica kunnen zijn dan het aanbrengen of innemen van heel andere stammen.

Nog veel onduidelijk over het effect van probiotica bij psoriasis

Goed onderzoek naar het effect van probiotica bij psoriasis ontbreekt vooralsnog. Toch is het volgens de auteurs niet ondenkbaar dat het bijsturen van het microbioom bij deze patiëntengroep iets zou kunnen doen. Ook bij psoriasis wordt een afwijkende bacteriesamenstelling gezien op de huid. Bepaalde typen bacteriën zijn bij patiënten bijvoorbeeld ondervertegenwoordigd ten opzichte van bij mensen met een gezonde huid. En er is weleens een positief effect gemeten van orale probiotica op het afweersysteem van patiënten. Maar het is onduidelijk of dat ook tot verbetering leidde van klachten. Daarnaar is meer onderzoek nodig.

Ook onderzoek naar gebruik van probiotica bij wondgenezing en huidkanker

Bij verwondingen en verbranding raakt het microbioom van de huid verstoord. Zou je met het aanbrengen van goede bacteriën op wondjes verbetering kunnen krijgen? Het lijkt van wel. Studies bij dieren hebben laten zien dat topicale probiotica met verschillende stammen van melkzuurbacteriën ontstekingsreacties kunnen verminderen en de wondgenezing kunnen versnellen. Ook bij mensen met diabetes werden positieve resultaten gezien met melkzuurbacteriën bij wondgenezingsproblemen.

Er is ten slotte ook onderzoek gedaan naar het effect van probiotica bij ziekten als huidkanker. Een studie toonde bijvoorbeeld aan dat het gebruik van een bepaalde stof uit een melkzuurbacterie op de huid  het risico op schade van uv-straling, en daarmee op de vorming van tumorcellen, kon verminderen. En recent werd in een onderzoek gevonden dat ook stammen van de bacterie Staphylococcus epidermidis kunnen zorgen voor een afname van tumorcelgroei. De auteurs voegen daaraan toe dat een gezond microbioom ook kan bijdragen aan een betere respons op huidkankerbehandelingen. Maar meer onderzoek is nodig om hier echt goede adviezen over te kunnen geven.

Probiotica in de toekomst

De auteurs concluderen uiteindelijk dat probiotica een positieve bijdrage zouden kunnen leveren bij het behandelen van verschillende huidklachten. Toch pleiten ze voor meer grote studies. Want hoewel de veiligheid van de middelen in steeds meer onderzoeken wordt bevestigd, is er bijvoorbeeld nog niet veel bekend over de langetermijneffecten. Ook is er echt veel behoefte aan goede klinische onderzoeken bij grote groepen mensen om veel beter te kunnen bepalen welke bacteriesoorten nu het meest effect hebben bij klachten, welke dosis dan het beste werkt en hoe lang je de middelen vervolgens zou moet nemen.

Mijn eigen onderzoek naar de darmbacteriën en acneklachten

Ik doe zelf ook een studie naar de relatie tussen darmbacteriën en huidklachten. Samen met de Universiteit Maastricht onderzoeken we of er verschil is in het darmmicrobioom tussen personen met acne en mensen zonder de huidklacht. Het onderzoek focust ook op de voedingsinname en buikklachten tussen de twee groepen. Je kunt er hier alles over lezen en in de animatie bekijken.