Weinig zon dus ook (te) weinig vitamine D?

Leidt weinig zonlicht automatisch tot een tekort aan vitamine D? Hoewel uv-straling zorgt voor meer vitamine D in het lichaam, komen in gebieden waar meer dan voldoende zon is ook tekorten voor. Daarnaast worden gezonde vitamine D-waarden gevonden bij mensen die maandenlang niet blootgesteld zijn aan zonlicht. Hoe zit dit precies en hoe kun je je vitamine D-niveau nu het beste op peil houden?

Wat doet vitamine D voor je

Voldoende vitamine D heeft een positief effect op de gezondheid. Zo is vitamine D goed voor de botten en het hart en vermindert de vitamine de kans op kanker. Hoewel de mens vitamine D zelf kan aanmaken in de huid onder invloed van zonlicht en daarnaast extra vitamine D kan binnenkrijgen via voeding en supplementen, komt een tekort regelmatig voor.

Vaak wordt gesteld dat uv-straling de belangrijkste bron is van vitamine D. Voldoende zonlicht zou daarom noodzakelijk zijn om het vitamine D-niveau op peil te houden. De zon is echter ook schadelijk voor de huid. De World Health Organization heeft berekend dat blootstelling aan UV-straling wereldwijd leidt tot het vroegtijdig overlijden van 60.000 personen per jaar.

Opslag van vitamine D, kan dat het hele jaar?

In dit onderzoek is nagegaan of het vitamine D-niveau in het lichaam op peil kan worden gehouden ondanks een tekort aan zonlicht. Om daarover een uitspraak te doen zijn studies verzameld die resultaten presenteren van vitamine D-niveaus van mensen die te maken hebben met weinig zonlicht. Daarbij is gekeken of deze groepen gemiddeld voldoende vitamine D in het lichaam hadden (minimaal 50 nmol/L).

De onderzoekers delen het onderzoek naar dit onderwerp in vier categorieën in:

1. Verschil in vitamine D-niveau als gevolg van het seizoen
In een groot aantal studies is het vitamine D-niveau bij proefpersonen in de winter vergeleken met het vitamine D-niveau in de zomer. In bijna al het onderzoek werd een hoger vitamine D-niveau gevonden in de zomer dan in de winter. Meer zonlicht lijkt dus gerelateerd te zijn aan een hoger vitamine D-niveau in het lichaam.

In meer dan de helft van de studies werd het onderzoek uitgevoerd in een plaats of land waar de uv-straling in de winter onvoldoende is om vitamine D in de huid aan te maken. Toch bleek in een aantal van deze groepen proefpersonen het gemiddelde vitamine D-niveau in de winter voldoende. Dit is een opvallend resultaat en zou verklaard kunnen worden door de opslag van vitamine D in het lichaam. In de wintermaanden zou deze vitamine D vrijkomen in het lichaam. Een andere theorie is dat de uv-straling minder invloed heeft op het vitamine D-niveau, dan wordt gedacht. Dit wordt ondersteund door een ander opvallend resultaat: mensen in zonnige landen hebben niet per definitie een hoog vitamine D-niveau.

2. Weinig zonlicht door woonplaats dichtbij Noordpool of Zuidpool
Het vitamine D-niveau is vastgesteld bij bewoners van plaatsen dichtbij de Noord- of Zuidpool die daardoor ieder jaar te maken hebben met een lange periode met weinig zonlicht. Toch bleek een kwart van de deelnemers in de winterperiode voldoende vitamine D in het lichaam te hebben. Voor sommige deelnemers wasdit te verklaren door een dieet rijk aan vitamine D.

3. Weinig zonlicht door het dragen van bedekkende kleding
Kleding die een groot deel van de huid bedekt, lijkt de aanmaak van vitamine D te verhinderen. In bijna al het onderzoek naar het vitamine D-niveau bij gesluierde vrouwen werd een vitamine D-tekort gevonden.

4. Weinig zonlicht vanwege beroep
Ook de plaats waar gewerkt wordt kan van invloed zijn op de hoeveelheid zonlicht waaraan men wordt blootgesteld en daarmee het vitamine D-niveau in het lichaam. Mijnwerkers, fabrieksarbeiders en een bemanning van een onderzeeboot blijken over het algemeen te weinig vitamine D in het lichaam te hebben.

Extra vitamine D liever door voeding dan door extra zon

Resultaten van het onderzoek wijzen uit dat zonlicht het vitamine D-niveau in het lichaam verhoogt. Meer opvallend is dat de resultaten laten zien dat ook in perioden waarin er geen uv-straling is, het vitamine D-niveau voldoende kan zijn. Zorgelijk is daarentegen dat het gemeten vitamine D-niveau, zelfs in de zomer, vaak te laag is. Meer zonlicht lijkt niet de oplossing voor dit probleem: de zon beschadigt de huid. Sterker nog, ook in landen waar voldoende zon is, komt vitamine D-tekort voor.

De oplossing van het vitamine D-tekort moet volgens de onderzoekers daarom niet gezocht worden in extra zonlicht, maar in extra vitamine door gezonde voeding.