Lange telomeren voor een jonge huid?
Mensen die acne hebben gehad, krijgen minder snel last van rimpels en een dunne huid. Dat concludeerden Britse onderzoekers deze week in de media. De langzamere veroudering die werd gevonden bij deze groep, blijkt terug te voeren op de lengte van de telomeren van bepaalde cellen. Hoe zit dat precies? Wat zijn telomeren en ‘wat kunnen we daarmee’ in de strijd tegen skin aging?
Wat zijn telomeren
Om uit te leggen wat nu precies telomeren zijn, is het handig om meer te weten over het proces van celdeling. Alle cellen in het lichaam hebben een beperkte levensduur en worden daarom doorlopend vervangen door nieuwe. De snelheid en daarmee het aantal keren waarmee dat gebeurt hangt sterk af van het type weefsel en de functie daarvan. Zo worden zenuwcellen minder snel vervangen dan cellen van de huid. Vernieuwing van cellen gebeurt in het gehele lichaam door celdeling. Tijdens dat delicate proces verdubbelt het dna van de cel, zodat de dochtercellen dezelfde set chromosomen ontvangen. Om dit proces goed te controleren en om te voorkomen dat de dna-strengen van de chromosomen tijdens de celdeling beschadigen of in de war raken, zitten er ‘beschermstukjes’ aan de uiteinden: de telomeren.
Steeds kortere uiteindjes
Telomeren worden nog wel eens vergeleken met de plastic uiteinden van schoenveters. Ze voorkomen dat de veters gaan rafelen en in de knoop raken. Zo is het ook bij het dna. Telomeren zijn dus ontzettend belangrijke spelers binnen de celdeling. Ze zorgen er namelijk voor dat cellen zich steeds weer kunnen blijven vernieuwen, waardoor we minder snel verouderen en beter zijn beschermd tegen ziektes. De lengte van de telomeren speelt daarbij een belangrijke rol.
Beperkt aantal delingen
Bij elke celdeling worden de telomeren namelijk steeds een stukje korter. En hoe korter ‘deze beschermstukjes’, hoe minder beveiliging de chromosomen hebben. Wanneer de telomeren te kort worden, loopt het dna schade op, de cel slijt en gaat uiteindelijk dood zonder zich nog te kunnen vernieuwen.
Telomerase: verlengingsenzym
Normale lichaamscellen verliezen zogezegd bij elke deling een stukje telomeer. Maar ‘actieve’cellen zoals de voortplantingscellen, de stamcellen maar ook de meeste tumorcellen omzeilen dat proces. Dat doen ze met behulp van telomerase. Dit zogenaamde verlengingsenzym voorkomt dat de celdeling uiteindelijk stagneert via het verkortingsmechanisme en zorgt voor een evenwicht in deling en ongebreidelde groei.
Spelen met de lengte
De lengte van telomeren (evenals de activiteit van het telomerase) bepaalt dus simpel gezegd hoe lang een cel meegaat. In theorie is het dus ook zo dat wanneer de lengte van de telomeren behouden zou blijven, een cel oneindig verder kan leven. De oorspronkelijke lengte van telomeren is overigens genetisch bepaald , en is per persoon en zelfs per weefsel verschillend. Maar factoren van buitenaf blijken wel invloed te kunnen uitoefenen op de snelheid waarmee telomeren verkorten. Door ongezonde gewoonten als roken, voeding met veel suikers, alcohol en blootstelling aan uv-straling ontstaat zogenaamde oxidatieve stress. Ofwel: schade aan het dna. Ook stress en depressies zorgen voor een versnelde verkorting van de telomeren. Omgekeerd kan voeding met voldoende antioxidanten de schade beperken.
Hot topics in onderzoek anti-aging
Het is niet verwonderlijk dat telomeren en telomerase de afgelopen jaren hot topics zijn geworden. Het zijn hoofdrolspelers immers in het ‘jong’ houden van cellen. Een interessant gegeven voor de gehele medische wetenschap, met name ook in het onderzoek naar huid en huidveroudering. Kun je namelijk jong blijven door het verkorten van de telomeren stop te zetten? En hoe mooi zou het zijn wanneer we bij bijvoorbeeld brandwonden of huidaandoeningen ‘nieuwe’ cellen kunnen laten ontstaan?
De huid en telomeren
Het onderzoek van het King’s College in Londen naar huidveroudering bij mensen die ooit acne hadden gehad, toonde aan dat deze groep over langere telomeren beschikten in bepaalde witte bloedcellen. Ook lijkt bij acnepatiënten een bepaald gen (p53) dat betrokken is bij de geprogrammeerde celdood minder actief te zijn. Ze zouden daardoor minder last krijgen van rimpels en een dunne huid. Dat roept opnieuw de vraag op: moeten we dan niet allemaal proberen om lange telomeren te krijgen? Het enzym telomerase activeren in bepaalde cellen van de huid?
Lang leve lange telomeren?
De lengte van telomeren blijkt absoluut een belangrijke rol te spelen bij het goed blijven functioneren van de huid. Maar het verkorten van telomeren werpt ook een barrière op tegen de vorming van ongeremde deling zoals bij huidkanker. Het luistert dus allemaal nogal nauw. Dat blijkt ook uit talloze dierexperimentele onderzoeken waarin de activiteit van het enzym telomerase werd ‘bijgestuurd’ in bepaalde weefsels om het verkortingsproces te remmen. Tumorvorming en andere verstoringen en ziekten liggen op de loer.
Antioxidanten en zonnefilters
Telomeren in huidcellen zijn bij uitstek gevoelig voor een versnelde verkorting door zowel de snelle celdeling als vrije zuurstofradicalen door invloeden van buitenaf (uv-straling). De huid is daarom wel een zeer ‘toegankelijk en geschikt’ weefsel voor onderzoek naar de manipulatie van de telomerase-activiteit en de lengte van de telomeren.
Acne is natuurlijk niet het beste antwoord om rimpelvrij door het leven te gaan. Het zoveel mogelijk beperken van schade aan je dna is dat wel. Dat betekent vooralsnog een gezonde leefstijl en goede huidverzorging met voldoende antioxidanten en bescherming tegen de stralen van de zon.