Rommelen met de biologische klok maakt sneller oud

Dat er zoiets bestaat als onze biologische klok, kunnen we straks weer voelen als de wintertijd ingaat. Maar wist je dat ook huidcellen een biologische klok hebben? Wetenschappers hebben ontdekt dat deze óók kan worden beïnvloed door bijvoorbeeld heel laat te eten. Hierdoor wordt de huid vervolgens gevoeliger voor zonlicht.

Wat is precies een biologische klok

De biologische klok is een soort inwendig ritme dat gelijk gezet wordt door invloeden van buitenaf, vooral daglicht. Behalve een jaar- en maandritme, hebben mensen en dieren daarom ook dag- en nachtritmes.
De biologische klok ‘tikt’ vanuit onze hersenen. Maar alle cellen in je lichaam ‘tikken’ mee. Dit betekent dus ook dat iedere cel van slag raakt als je dit ritme verstoort. Dat gebeurt bijvoorbeeld door systematisch laat naar bed te gaan door bijvoorbeeld nachtdiensten, of ploegendiensten. Maar de inwendige klok wordt ook ‘verzet’ tijden verre reizen door tijdzones of tijdens de overgang van zomer- naar wintertijd. Dat kan vervolgens letterlijk tot in de tenen voelbaar zijn.

Dagritme van huidcellen

Het was al duidelijk dat ook de huid een eigen biologische klok heeft. Onderzoek suggereert bijvoorbeeld dat opperhuidcellen een dag-nachtritme hebben in de barrièrefunctie en zuurgraadregeling, in schadeherstel en celvernieuwing. Maar op welke manier de klokjes van alle cellen dag en nacht worden aangeslingerd en gecontroleerd is nog lang niet opgehelderd.
Ook voedingspatronen lijken nu dus een rol te spelen, laat dit nieuwe onderzoek van de universiteiten van Californië (in Irivine) en Texas (in Dallas) zien.

De studie werd uitgevoerd bij muizen. Dit zijn nachtactieve dieren die overdag slapen en in de avond eten. Maar wat gebeurt er als je het voedingspatroon verstoort?

Muizen die overdag te eten kregen – afwijkend dus van hun normale ritme en leefgewoonte – bleken overdag ineens gevoeliger voor uv-straling. Deze toegenomen gevoeligheid van de huidcellen werd onder meer veroorzaakt door het minder actief worden van een eiwit dat uv-schade repareert. Dit eiwit (XPA- xeroderma pigmentosum groep A) dat normaal overdag actief is, verschoof zijn cyclus door het andere voedselritme. Hierdoor werden minder ‘herstelwerkzaamheden’ aan het dna verricht.

De dieren die op de voor hun gebruikelijke tijden in de nacht aten, hadden geen veranderde cyclius van het reparatie-enzym. Hun huidcellen waren overdag ook minder gevoelig voor uv-straling.

Extra gevoelig voor uv-straling

Hoewel het logisch klinkt dat afwijkende eetpatronen kunnen zorgen voor een verstoring van ons bioritme, is het toch opmerkelijk dat ‘zelfs de huidcellen’ zich daar wat van aantrekken.
De wetenschappers benadrukken dat meer onderzoek nodig is om de uitkomsten te vertalen naar de mens. Maar het lijkt erop dat ’s nachts eten effect zou kunnen hebben op de gevoeligheid van de huid voor uv-straling, en daarmee mogelijk dus ook huidveroudering en aandoeningen als huidkanker.

We willen geen voorbarige conclusies trekken. Maar voor zonaanbidders die het vaak laat maken en ’s nachts eten; voor wie een verre reis maakt naar de zon, is extra insmeren misschien geen overbodige luxe…

---