Zonbescherming: een overzicht

Wat is nu precies het effect van uv-straling op de huid? Wat is daarbij het verschil tussen de verschillende soorten straling van de zon en hoe kun je je hier nu het beste tegen beschermen? In dit artikel wordt een mooi overzicht gegeven.

Blootstelling van de huid aan uv-straling is een belangrijke oorzaak voor de ontwikkeling van huidkanker. Uv-B-straling is direct gerelateerd aan beschadiging van DNA, terwijl uv-A-straling zorgt voor de ontwikkeling van reactieve zuurstofverbindingen die op hun beurt cellen beschadigen. Meer dan uv-A-straling, speelt uv-B-straling een grote rol in zonschade op korte termijn, zoals verbranding. De meest dodelijke vorm van huidkanker, melanoom, is gerelateerd aan verbranding door de zon. Andere vormen van huidkanker worden veroorzaakt door langdurige blootstelling aan zonlicht. Uv-straling is ook de oorzaak van huidveroudering en photodermatosis (huidaandoening). Uv-B-straling heeft ook een positief effect op de gezondheid: het zorgt voor de aanmaak van vitamine D in de huid.

Zonbescherming door de omgeving

Verschillende factoren verminderen of vermeerderen de hoeveelheid uv-straling waaraan de huid wordt blootgesteld:

• Alle uv-C-straling en een gedeelte van de uv-B-straling wordt geabsorbeerd door ozon en bereikt niet de aarde;
• De uv-straling wordt sterker wanneer je je op een hoger punt bevindt: een stijging van 300 meter zorgt voor een toename in uv-straling van 4%;
• De uv-straling wordt sterker wanneer je je dichter bij de evenaar bevindt: elke breedtegraad zorgt voor een gemiddelde toename in uv-B-straling van 3%;
• De tijd van de dag: wanneer de zon op het hoogste punt is, gaan zonnestralen door een dunnere laag atmosfeer, waardoor meer straling de aarde bereikt;
• Het seizoen: tijdens de zomer staat de zon hoger aan de hemel en bereikt meer straling de aarde;
• Mist, wolken of vervuiling kunnen uv-straling voor 10%-90% blokkeren;
• Sneeuw, zand of metaal kunnen tot 90% van de uv-straling reflecteren;
• Zeewater kan tot 15% van de uv-straling reflecteren (stilstaand water reflecteert uv-straling amper);
• Uv-straling kan tot een meter diepte doordringen in water;
• Schaduw zorgt voor een afname van 50%-95% van de uv-straling.

Zonbescherming door kleding 

Kleding beschermt de huid tegen uv-straling. In onderzoek is echter aangetoond dat niet alle kleding even goed bescherming biedt tegen de zon. Een lichtgekleurd, katoenen shirt staat bijvoorbeeld gelijk aan een sun protection factor (SPF) van 10. Uit onderzoek is gebleken dat een derde van de zomerkleding een UPF (een vergelijkbare eenheid als SPF) heeft van minder dan 12-15. Ook of kleding nat of droog is, de kleur van de kleding en het materiaal van de kleding hebben effect op de beschermingsfactor van een kledingstuk.

Kenmerken die de beschermingsfactor van kleding verhogen:

• Fijn geweven stof
• Dikkere kleding
• Denim, wol, polyester
• ‘Losse’ kleding
• Droge kleding
• Gekrompen kleding
• Kleding die behandeld is met uv-absorberend materiaal
• Donkere kleding
• Ongebleekte kleding

Zonnebrandcrèmes 

Het gebruik van zonnefilters kan op lange termijn de ontwikkeling van huidkanker en huidveroudering voorkomen en op korte termijn bescherming bieden tegen zonnebrand, beschadiging van DNA en immuunsuppressie (onderdrukking van het natuurlijke afweermechanisme). Zonnefilters kunnen onderverdeeld worden in twee soorten. Anorganische of fysische zonnefilters reflecteren straling, terwijl organische of chemische zonnefilters straling absorberen.

Fysische zonnefilters 

Titaniumdioxide en zinoxide zijn fysische zonnefilters die toegepast worden in zonnebrandcrème. Door straling te reflecteren wordt de huid beschermd tegen de zon. Vanwege de reflecterende eigenschappen van deze zonnefilters is de zonnefilter zichtbaar nadat deze is aangebracht. Dit maakt het product ´cosmetisch´ minder geschikt. Producenten lossen dit probleem op door de deeltjes te verkleinen. Hierdoor wordt het zichtbare zonlicht minder sterk verspreid, waardoor het product minder zichtbaar is op de huid.

Zowel titaniumdioxide als zinkoxide hebben geen eigenschappen die zorgen voor huidirritatie. Ook is aangetoond dat titaniumdioxide niet door de huid dringt en zink oxide amper door de huid dringt. Wel hebben de kleine deeltjes de drang om op de huid op te hopen, wat de effectiviteit van het product vermindert.

Chemische zonnefilters 

Chemische zonnefilters absorberen uv-straling. Deze zonnefilters kunnen opgedeeld worden in drie soorten: uv-B-filters, uv-A-filters en breedspectrum-zonnefilters (bescherming tegen zowel UVA als UVB). Omdat zonnefilters de huid moeten beschermen tegen uv-straling met verschillende golflengtes, worden in producten vaak verschillende zonnefilters gebruikt. Voor bescherming tegen uv-B-straling wordt in de Europa en de Verenigde Staten vooral gebruikgemaakt van cinnamates, eventueel gecombineerd met andere uv-B-filters. Daarnaast zijn breedspectrum-zonnefilters ontwikkeld, zoals: Tinosorb M, Tinosorb S, Mexoryl SX en Mexoryl XL. Mexoryl SX blijft stabiel onder invloed van licht en werkt goed samen met Mexoryl XL, waarvan bekend is dat het zowel uv-B- als uv-A-straling kan absorberen. Tinosorb S blijft ook stabiel onder invloed van licht en is daarnaast een goede zonnefilter van UVA-straling. Deze filter zorgt voor stabiliteit in producten waarin ook avobenzone is toegepast. Tinosorb combineert de voordelen van een fysisch filter, met dat van een chemisch filter. Vanwege de grote deeltjes waar het product is opgebouwd, is de kans klein dat de deeltjes door de huid dringen.

Aanbevelingen 

De auteurs van dit artikel concluderen dat, met name in de Westerse wereld, zonnebrandcrème niet goed en om de verkeerde redenen wordt toegepast. Mensen gebruiken te weinig zonnebrandcrème, verdelen het niet goed over het lichaam en gebruiken het daarnaast voornamelijk om langer in de zon te kunnen blijven. De auteurs raden aan om met name kleding (of het dragen van een hoed) in te zetten als beschermingsmaatregel tegen de zon.

Dr. Jetske Ultee:

“In dit artikel wordt een mooi overzicht gegeven van de manieren waarop je beschermd wordt of kan worden beschermd tegen uv-straling. Bescherming door het dragen van kleding is belangrijk maar is niet altijd voldoende.”

Product adviezen voor goede zonnebrandcrèmes kunt u vinden op de weblog van dr. Jetske Ultee

---